لوپوس یک بیماری خودایمنی مزمن است که می‌تواند بخش‌های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار دهد. در این بیماری، سیستم ایمنی که معمولاً از بدن در برابر عوامل خارجی مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها محافظت می‌کند، به اشتباه به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند و باعث التهاب و آسیب به اندام‌ها و بافت‌های مختلف می‌شود.
این بیماری بیشتر در زنان جوان بین ۱۵ تا ۴۵ سال مشاهده می‌شود، اما مردان، کودکان و افراد مسن نیز ممکن است به آن مبتلا شوند. علائم لوپوس بسیار متنوع هستند و می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند، به همین دلیل به آن “بیماری هزارچهره” نیز گفته می‌شود.
انواع بیماری لوپوس
بیماری لوپوس به چهار نوع اصلی تقسیم می‌شود:
۱. لوپوس اریتماتوی سیستمیک (Systemic Lupus Erythematosus – SLE) شایع‌ترین و جدی‌ترین نوع لوپوس است که می‌تواند چندین اندام از جمله پوست، مفاصل، کلیه‌ها، قلب، ریه‌ها، مغز و عروق خونی را درگیر کند. این نوع لوپوس ممکن است علائم خفیف یا شدید داشته باشد و دوره‌هایی از تشدید و کاهش علائم را تجربه کند.
۲. پوستی (Cutaneous Lupus) این نوع لوپوس فقط پوست را درگیر می‌کند و باعث ایجاد بثورات پوستی، زخم‌ها و حساسیت به نور خورشید می‌شود.
لوپوس دیسکوئید: باعث ضایعات ضخیم، قرمز و فلس‌مانند روی پوست می‌شود که معمولاً در صورت و پوست سر ظاهر می‌شوند.
لوپوس تحت‌حاد پوستی: بثورات پوستی گسترده‌ای ایجاد می‌کند که معمولاً بدون ایجاد زخم بهبود می‌یابند.
۳. لوپوس ناشی از دارو (Drug-Induced Lupus – DIL) برخی از داروها می‌توانند باعث ایجاد علائم مشابه SLE شوند، اما این نوع لوپوس معمولاً بعد از قطع مصرف دارو بهبود می‌یابد. داروهایی مانند هیدرالازین، پروکاینامید و ایزونیازید ممکن است موجب این نوع لوپوس شوند.
۴. لوپوس نوزادی (Neonatal Lupus) یک نوع نادر از لوپوس که در نوزادانی که مادران آنها مبتلا به لوپوس هستند دیده می‌شود. این بیماری معمولاً باعث مشکلات پوستی، کم‌خونی و مشکلات کبدی در نوزاد می‌شود، اما در بیشتر موارد بعد از چند ماه بهبود می‌یابد.
علائم بیماری لوپوس
علائم لوپوس بسته به نوع و شدت بیماری متفاوت است و ممکن است در طول زمان تغییر کند. برخی از رایج‌ترین علائم عبارتند از:
1. خستگی شدید
2. تب بدون علت مشخص
3. درد، سفتی و تورم مفاصل (آرتریت لوپوسی)
4. بثورات پوستی پروانه‌ای شکل روی بینی و گونه‌ها
5. ریزش مو (آلوپسی)
6. حساسیت به نور خورشید (فوتوسنسیویتی)
7.زخم‌های دهانی و بینی
8. مشکلات کلیوی (نفریت لوپوسی)
9. التهاب قلب و ریه‌ها
10. سردرد، سرگیجه و مشکلات شناختی
11. علل و عوامل خطر لوپوس
علت دقیق بیماری لوپوس هنوز کاملاً مشخص نشده است، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و هورمونی در ایجاد آن نقش دارند.
۱. عوامل ژنتیکی اگرچه لوپوس به‌عنوان یک بیماری ارثی شناخته نمی‌شود، اما داشتن سابقه خانوادگی احتمال ابتلا به آن را افزایش می‌دهد.
۲. عوامل محیطی:
نور خورشید: قرار گرفتن در معرض اشعه ماورای بنفش (UV) می‌تواند باعث تشدید بیماری شود.
عفونت‌ها: برخی عفونت‌های ویروسی مانند اپشتین بار (EBV) می‌توانند باعث فعال شدن لوپوس شوند.
استرس و فشار روانی: استرس زیاد ممکن است باعث شعله‌ور شدن علائم شود.
۳. عوامل هورمونی از آنجایی که بیماری لوپوس بیشتر در زنان دیده می‌شود، هورمون‌های جنسی مانند استروژن ممکن است در ایجاد یا تشدید آن نقش داشته باشند.
تشخیص بیماری لوپوس
هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص قطعی لوپوس وجود ندارد. پزشکان معمولاً با توجه به علائم بیمار، سابقه پزشکی و مجموعه‌ای از آزمایش‌های خون و ادرار بیماری را تشخیص می‌دهند.
۱. آزمایش خون آزمایش ANA (آنتی‌بادی ضد هسته‌ای): در اکثر بیماران مبتلا به لوپوس مثبت است. آزمایش‌های تکمیلی: مانند آنتی‌بادی‌های ضد dsDNA و ضد Sm.
2. آزمایش ادرار بررسی وجود پروتئین و سلول‌های غیرطبیعی در ادرار برای تشخیص مشکلات کلیوی.
۳. تصویربرداری MRI یا سی‌تی اسکن برای بررسی تأثیر بیماری بر مغز و سیستم عصبی. اکوکاردیوگرافی برای بررسی مشکلات قلبی.
۴. بیوپسی نمونه‌برداری از کلیه یا پوست در موارد شدید.
درمان و مدیریت بیماری لوپوس
لوپوس درمان قطعی ندارد، اما با روش‌های مختلف می‌توان آن را کنترل کرد و علائم را کاهش داد.
۱. دارودرمانی داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن برای کاهش درد و التهاب. کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون برای کنترل التهاب شدید. داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مانند آزاتیوپرین، سیکلوفسفامید و مایکوفنولات مفتیل. داروهای بیولوژیک مانند بلوموماب (Benlysta) که سیستم ایمنی را هدف قرار می‌دهند.
۲. تغییر سبک زندگی استراحت کافی و مدیریت استرس ورزش منظم (مانند یوگا و پیاده‌روی) رژیم غذایی سالم شامل میوه‌ها، سبزیجات و ماهی‌های چرب اجتناب از نور خورشید و استفاده از کرم ضدآفتاب عوارض بیماری لوپوس در صورت عدم کنترل، لوپوس می‌تواند باعث عوارض جدی شود، از جمله: نارسایی کلیه (شایع‌ترین علت مرگ در بیماران لوپوسی) بیماری‌های قلبی-عروقی عفونت‌های شدید به دلیل ضعف سیستم ایمنی مشکلات ریوی، سکته مغزی و اختلالات عصبی
لوپوس یک بیماری مزمن و پیچیده است که می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی بیماران داشته باشد. با این حال، تشخیص زودهنگام و مدیریت صحیح می‌تواند به بیماران کمک کند تا زندگی نسبتاً نرمالی داشته باشند. تحقیقات در مورد درمان‌های جدید ادامه دارد و امید می‌رود که در آینده راهکارهای بهتری برای کنترل این بیماری یافت شود.
لینک کوتاه : https://kbmd.ir/?p=5639
