درمان جایگزینی هورمون (Hormone Replacement Therapy)

امروزه درمان جایگزینی هورمون (HRT) به عنوان درمان اصلی استئوپروز استفاده نمی‌شود.
اما اگر تنها با هدف پیشگیری از پوکی استخوان در دوران یائسگی به کار رود، باید قبل از شروع مصرف، منافع و خطرات آن بررسی شود.

مصرف HRT در زنان یائسه باعث کاهش شکستگی‌های مهره‌ای و غیرمهره‌ای (هیپ) می‌شود.
با این حال، استفاده بیش از ۵ سال احتمال ابتلا به سرطان پستان، بیماری‌های قلبی ایسکمیک و سکته مغزی را افزایش می‌دهد.

وقتی استروژن بدون پروژسترون تجویز می‌شود، خطر خونریزی نامنظم رحمی و سرطان رحم بالا می‌رود. همچنین این درمان می‌تواند احتمال ترومبوآمبولی وریدی را افزایش دهد.

در مردان هیپوگنادی که آندروژن دریافت می‌کنند و خطر شکستگی بالایی دارند، پزشکان توصیه می‌کنند از داروهای ضدشکستگی اثبات‌شده مانند بیسفوسفونات‌ها یا تری پارتاید استفاده شود.
همچنین در مردانی که خطر متوسط تا بالایی برای شکستگی دارند و سطح تستوسترون آن‌ها در چند آزمایش کمتر از ۲۰۰ نانوگرم در دسی‌لیتر بوده، ترکیب درمان با تستوسترون و داروهای افزایش‌دهنده تراکم استخوان پیشنهاد می‌شود.

رالوکسیفن (Raloxifen)

رالوکسیفن به عنوان داروی خط دوم یا سوم در درمان استئوپروز تجویز می‌شود.
این دارو یک تنظیم‌کننده انتخابی گیرنده استروژن است و روی استخوان و تولید لیپوپروتئین‌ها اثر آگونیستی دارد، در حالی که بر بافت پستان اثر آنتاگونیستی نشان می‌دهد و بر رحم تأثیری ندارد.

اشکال موجود در بازار

این دارو در قالب قرص‌های ۶۰ میلی‌گرمی عرضه می‌شود.

دوز روزانه رالوکسیفن ۶۰ میلی‌گرم است و هم برای پیشگیری از کاهش تراکم استخوان در زنان تازه یائسه‌شده و هم برای درمان استئوپروز استفاده می‌شود.

عوارض جانبی

رالوکسیفن همانند استروژن خطر ترومبوآمبولی وریدی را تا سه برابر افزایش می‌دهد.
سایر عوارض شامل موارد زیر است:

• گرگرفتگی
• کرامپ ساق پا
• ادم محیطی
• موارد منع مصرف
• زنان در سن باروری
• افرادی که سابقه ترومبوآمبولی وریدی دارند
• افرادی که به دارو حساسیت دارند
• طول مدت درمان
• کارآیی رالوکسیفن تا چهار سال ثابت شده است.

دنوزوماب (Denosumab)

دنوزوماب (Denosumab) را FDA تأیید کرده است تا برای درمان استئوپروز در خانم‌های یائسه‌ای که خطر بالایی برای شکستگی دارند استفاده شود. این گروه شامل افرادی است که:

• سابقه شکستگی استئوپروتیک دارند.
• چندین فاکتور خطر برای شکستگی دارند.
• درمان‌های رایج را تحمل نکرده‌اند یا این درمان‌ها برای آن‌ها مؤثر نبوده است.
• با توجه به هزینه درمان، پزشکان دنوزوماب را به عنوان داروی خط اول درمان استئوپروز تجویز می‌کنند.

مکانیسم اثر دنوزوماب

دنوزوماب یک آنتی‌بادی مونوکلونال انسانی علیه RANKL است که باعث می‌شود سلول‌های پیش‌ساز به استئوکلاست بالغ تبدیل نشوند. همچنین این دارو عملکرد و طول عمر استئوکلاست‌های فعال را کاهش می‌دهد.

مطالعات نشان داده‌اند که دنوزوماب خطر شکستگی‌های هیپ، مهره‌ای و غیرمهره‌ای را کاهش می‌دهد.

دوز معمول

دوز دنوزوماب ۶۰ میلی‌گرم است و هر شش ماه یک بار به صورت تزریق زیرجلدی تجویز می‌شود.

عوارض جانبی

• هیپوکلسمی (باید قبل از شروع درمان اصلاح شود).
• عوارض پوستی مانند راش، درماتیت و اگزما (که با قطع دارو برطرف می‌شوند).
• عفونت‌های شدید مانند سلولیت در محل تزریق (بیمار باید از نظر بروز آن پیگیری شود).
• استئونکروز فک نیز در برخی بیماران گزارش شده است.

طول مدت درمان

ایمنی و اثربخشی دنوزوماب برای مصرف بیش از شش سال هنوز مشخص نشده است.

داروهای تایید شده توسط FDA برای پیشگیری و درمان استئوپروز

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) چندین دارو را برای پیشگیری و درمان استئوپروز تایید کرده است. این داروها شامل موارد زیر هستند:

استئوپروز خانم‌های یائسه

استئوپروز ناشی از مصرف گلوکوکورتیکوئید

استروژن: برای پیشگیری استفاده می‌شود و به شکل‌های مختلف دارویی موجود است.

کلسی‌تونین: این دارو برای درمان تجویز می‌شود و به دو صورت مصرف دارد:

• ۲۰۰ واحد داخل بینی روزانه
• یا ۱۰۰ واحد زیرجلدی یک روز در میان

دنوزوماب

این دارو هر شش ماه یک بار به صورت ۶۰ میلی‌گرم زیرجلدی تزریق می‌شود.

رالوکسیفن

رالوکسیفن به میزان ۶۰ میلی‌گرم خوراکی روزانه مصرف می‌شود و برای پیشگیری و درمان استئوپروز در مردان و زنان کاربرد دارد.

ایباند رونات

• ۲.۵ میلی‌گرم خوراکی روزانه
• یا ۱۵۰ میلی‌گرم خوراکی ماهیانه
• یا ۳ میلی‌گرم وریدی هر سه ماه

آلندرونیت

• پیشگیری : ۵ میلی‌گرم خوراکی روزانه
• پیشگیری : یا ۱۰ میلی‌گرم خوراکی روزانه
• درمان : یا ۳۵ میلی‌گرم خوراکی هفتگی
• درمان : یا ۷۰ میلی‌گرم خوراکی هفتگی

رزیدرونیت

• ۵ میلی‌گرم خوراکی روزانه
• یا ۳۵ میلی‌گرم خوراکی هفتگی
• یا ۱۵۰ میلی‌گرم خوراکی ماهیانه

زولدرونیک اسید و تری پاراتاید

• میلی‌گرم زولدرونیک اسید به‌صورت وریدی سالیانه تجویز می‌شود.
• تری پاراتاید برای مردان، زنان قبل از یائسگی و همچنین زنان یائسه استفاده می‌شود.
• دوز مصرفی تری پاراتاید ۲۰ میکروگرم زیرجلدی روزانه است.
• زولدرونیک اسید نیز به‌صورت ۵ میلی‌گرم وریدی سالیانه مصرف می‌شود.

این بخش بر اساس راهنمای بالینی استئوپروز انجمن اندوکرینولوژی بالینی آمریکا نوشته شده است.

💊 در حال حاضر همه این داروها در بازار ایران عرضه می‌شوند، اما تنها داروهای استروژن، کلسی‌تونین، آلندرونیت، رزیدرونیت و زولدرونیک اسید تحت پوشش بیمه قرار دارند.

منبع: کتاب راهنمای جامع بالینی پوکی استخوان، فصل هفتم (درمان)، صفحات 47-50
این مطلب صرفاً جهت افزایش آگاهی است و جایگزین مشاوره تخصصی پزشکی نمی‌باشد.

لینک کوتاه : https://kbmd.ir/?p=5807 کپی لینک