تراکم استخوان و پیشگیری و درمان
برای انجام سنجش تراکم استخوان، بیمار باید حداکثر طی سه ماه به سطح بالاتر ارجاع شود. این سنجش فقط توسط پزشک متخصص یا فوق تخصص درخواست می‌شود. توصیه می‌کنیم در موارد زیر اندازه‌گیری BDM انجام شود:
- افراد مونث بالای ۶۵ سال
- برای زنان یائسه که دست‌کم یک عامل خطر ماژور استئوپروز دارند
- هر فرد بالغی که سابقه شکستگی ناشی از ضربه خفیف دارد باید بررسی شود
- رادیولوژی که استئوپنی یا شکستگی مهره را آشکار می‌کند
- افرادی که بیش از سه ماه داروی گلوکوکورتیکوئیدها دریافت می کنند
- بزرگسالانی که بیماری های کاهنده تراکم استخوان مبتلا هستند
- پیگیری و پایش پاسخ به درمان استئوپروز
- مردان ۷۰ ساله و بالاتر
در چه مواردی بیماران مبتلا به استئوپروز باید تحت درمان دارویی قرار گیرند؟
به همه خانم‌های یائسه و مردان بالای ۵۰ سال که یکی از شرایط زیر را دارند، توصیه می‌کنیم درمان دارویی آغاز شود:
شکستگی اخیر در ناحیه هیپ یا مهره (چه بالینی و چه مورفومتریک)
T-score برابر یا کمتر از -۲/۵ در هر ناحیه
استئوپنی همراه با خطر ۱۰ ساله شکستگی هیپ ≥ ۳٪ یا خطر ۱۰ ساله هر شکستگی ماژور ناشی از استئوپروز ≥ ۲۰٪ (بر اساس جداول FRAX)
چه درمان هایی برای استئوپروز میتوان استفاده کرد؟
- آلندرونیت، رزیدرونیت و زولدرونیک اسید داروهای خط اول درمان استئوپروز به شمار می‌روند
- این دارو ها همچنین نخستین انتخاب برای پیشگیری و درمان استئوپروز ناشی از مصرف طولانی‌مدت گلوکورتیکوئید هستند
- عوارض جدی اما نادر بیس‌فسفونات‌ها شامل استئونکروز استخوان فک، شکستگی subtrochantirc فمور و درد عضلانی–مفصلی است.
- با وجود اثر بخشی بالا در مردان هیپوگنادی که آندروژن دریافت می‌کنند و در معرض خطر بالای شکستگی قرار دارند، توصیه می‌کنیم دارویی با اثر ضدشکستگی اثبات‌شده مانند بیس‌فسفونات‌ها یا تری‌پاراتاید تجویز شود
- برای مردانی که خطر متوسط تا بالای شکستگی دارند و سطح تستوسترون سرم آنها در بیش از یک نوبت کمتر از ۲۰۰ نانوگرم در دسی‌لیتر بوده، درمان با تستوسترون همراه با داروهای افزایش تراکم استخوان توصیه می‌شود
- رالوکسی‌فن به عنوان داروی خط دوم یا سوم در درمان استئوپروز کاربرد دارد
- با در نظر گرفتن هزینه درمان، دنوزوماب نیز می‌تواند داروی خط اول برای درمان استئوپروز باشد
- کلسی‌تونین در رده داروهای خط آخر قرار می‌گیرد
- بیمارانی که خطر شکستگی آنها بسیار بالاست یا به بیس‌فسفونات‌ها پاسخ نداده‌اند، تری‌پاراتاید توصیه می‌شود
- ایپریفلاوون به تنهایی برای کاهش خطر شکستگی در بیماران استئوپروتیک توصیه نمی‌شود
درمان‌های دارویی تا چه مدتی باید ادامه یابند؟
اگر بیمار دچار استئوپروز خفیف باشد، پس از پنج سال درمان با بیس‌فسفونات‌ها دارو به طور موقت قطع شده (drug holiday) و بیمار تحت پیگیری قرار می‌گیرد.
بیمارانی که خطر شکستگی بالاست، پس از ۱۰ سال درمان دارو به مدت یک تا دو سال قطع می‌شود [B1].
در دوره drug holiday باید سنجش تراکم استخوان و مارکرهای بیوشیمیایی استخوان انجام شود. در صورت مشاهده کاهش محسوس تراکم استخوان، افزایش مارکرهای بیوشیمیایی یا وقوع شکستگی، درمان مجدداً آغاز می‌گردد.
پیگیری درمان بیماران به چه صورت باید انجام شود؟
پزشک موظف است هر سال بیمار را از نظر بروز عوامل خطر استئوپروز، وقوع شکستگی اولیه و عوارض درمان دارویی بررسی کند.
آزمایش‌ها
پیشنهاد می‌کنیم ارزیابی مجدد تراکم معدنی استخوان طبق موارد زیر انجام شود:
برای بیمارانی که BMD طبیعی دارند، T-score هر ۳ تا ۵ سال یک‌بار ارزیابی شود.
ادر بیماران تحت درمان ، هر ۱ تا ۲ سال ارزیابی شوند تا زمانی که تراکم استخوان پایدار شود؛ سپس میتوان ارزیابی را هر دو سال تکرار کرد.
همچنین پزشک موظف است تغییرات نواحی ستون مهره‌های کمری یا لگن را بررسی کند.
تا حد امکان، سنجش‌ها در همان مرکز، با همان دستگاه و توسط همان فرد انجام شود.
در چه مواردی بیماران باید برای پیگیری درمان به سطوح بالاتر ارجاع شوند؟
در شرایط زیر بیمار باید به سطح بالاتر ارجاع شده و تنها توسط اندوکرینولوژیست یا روماتولوژیست پیگیری و درمان شود:
- استئوپروز شدید یا همراه با شکستگی غیرمعمول: [C4]
- تراکم استخوان بسیار پایین (T-score < -۳.۵ یا Z-score پایین)
- وجود پوکی استخوان در جوانان و زنان پیش از یائسگی
- وقوع Fragility Fracture با وجود تراکم استخوان طبیعی یا مرزی
- پوکی همراه با بیماری‌های زمینه‌ای مانند هیپرتیروئیدی، هیپرپاراتیروئیدی، هیپرکلسیوری، سندرم کوشینگ یا هیپوگنادیسم [C4]
- عدم پاسخ بدون دلیل به درمان [C4]
- کاهش قابل توجه تراکم استخوان علی‌رغم ادامه درمان
- شکستگی جدید با وجود درمان
اقدامات توان‌بخشی پس از شکستگی استئوپروتیک چگونه است؟
توصیه‌ها
در بررسی اولیه توان‌بخشی باید شرح حال بیمار، میزان تحرک، عملکرد قبل از بیماری، حمایت‌های اجتماعی در دسترس، وضعیت بالینی فعلی و شرایط روانی او مشخص شود. این عوامل ابزارهای پیش‌بینی‌کننده برای طراحی برنامه توان‌بخشی محسوب می‌شوند.
بستری بیماران در مرکز توان‌بخشی ارتوپدی سالمندان
در مراقبت‌های ارتوپدی سالمندان، توجه به شرایط جسمی و ذهنی بیماران اهمیت ویژه‌ای دارد. بیمارانی که همزمان به بیماری‌های دیگر مبتلا هستند و توان عملکردی ضعیف یا مشکلات ذهنی دارند، باید در یک مرکز توان‌بخشی ارتوپدی سالمندان بستری شوند و تیم درمانی آنها برنامه‌های بازتوانی را اجرا کند. ✅ (جمله مجهول «تحت برنامه‌های بازتوانی قرار گیرند» به فعال تغییر داده شد)
چرا بستری در مرکز توان‌بخشی اهمیت دارد؟
- مرکز توان‌بخشی محیطی ایمن و استاندارد برای مراقبت از سالمندان فراهم می‌کند. ✅
- بیماران به تیم درمانی متخصص در ارتوپدی و بازتوانی دسترسی پیدا می‌کنند. ✅
مزایای انتخاب مرکز توان‌بخشی ارتوپدی
- مرکز به پیشگیری از عوارض ناشی از بی‌تحرکی کمک می‌کند. ✅
- کیفیت زندگی بیمار بهبود می‌یابد و خطر آسیب‌های مجدد کاهش پیدا می‌کند. ✅
- بیمار و خانواده او از حمایت روانی و اجتماعی بهره‌مند می‌شوند. ✅
لینک کوتاه : https://kbmd.ir/?p=5768
