وقتی صحبت از پوکی استخوان و کاهش تراکم استخوان به میان می‌آید، اغلب ذهن‌ها به سمت زنان، به‌ویژه در دوران یائسگی، می‌رود. اما حقیقت این است که مردان نیز در معرض خطر کاهش تراکم استخوان قرار دارند و یکی از عوامل کلیدی این فرایند، هورمون‌ها هستند. در این مقاله به بررسی نقش دقیق هورمون‌ها در سلامت استخوان مردان می‌پردازیم و نشان می‌دهیم چرا توجه به این موضوع می‌تواند از شکستگی‌های آینده جلوگیری کند.
چرا تراکم استخوان برای مردان مهم است؟
تراکم استخوان به معنای مقدار مواد معدنی (مانند کلسیم و فسفر) در بافت استخوانی است. استخوان‌هایی با تراکم بالا، قوی‌تر و مقاوم‌تر در برابر شکستگی هستند. با افزایش سن، کاهش تراکم استخوان می‌تواند به پوکی استخوان منجر شود؛ بیماری‌ای خاموش که تا زمان شکستگی، علائم واضحی ندارد.
طبق آمار، حدود ۱ در هر ۵ مرد بالای ۵۰ سال دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان می‌شود، که بسیاری از آن‌ها به دلیل نادیده‌گرفتن تغییرات هورمونی بدن است.
تستوسترون؛ قهرمان نادیده‌گرفته‌شده استخوان مردان
تستوسترون، هورمون اصلی مردانه، در درجه اول مسئول ویژگی‌های جنسی مردانه، میل جنسی و تولید اسپرم است، اما تأثیر مهمی نیز در سلامت استخوان دارد. این هورمون:
به تقویت تشکیل استخوان کمک می‌کند
فرایند بازسازی استخوان را تنظیم می‌کند
جذب کلسیم را در استخوان‌ها بهبود می‌بخشد
با افزایش سن، سطح تستوسترون به‌طور طبیعی کاهش می‌یابد (فرایندی به نام آندروپوز یا “یائسگی مردانه”) که ممکن است منجر به کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر شکستگی شود.
استروژن در مردان؟ بله، و آن‌هم مهم است!
شاید عجیب به‌نظر برسد، اما مردان نیز به استروژن نیاز دارند — البته در مقادیر کمتر از زنان. تستوسترون در بدن مردان به‌طور طبیعی به مقدار کمی به استروژن (Estradiol) تبدیل می‌شود. این استروژن:
برای حفظ تراکم استخوان ضروری است
باعث مهار فعالیت سلول‌هایی می‌شود که استخوان را تجزیه می‌کنند (استئوکلاست‌ها)
نقش مهمی در حفظ سلامت مفاصل و عضلات دارد
مطالعات نشان داده‌اند که مردانی با سطح پایین استروژن، بیشتر در معرض پوکی استخوان و شکستگی قرار دارند، حتی اگر سطح تستوسترون آن‌ها نرمال باشد.
سایر هورمون‌های مؤثر بر استخوان مردان
علاوه بر تستوسترون و استروژن، هورمون‌های دیگری نیز نقش کلیدی در سلامت استخوان مردان دارند:
هورمون پاراتیروئید (PTH): سطح بالای آن می‌تواند موجب تحلیل استخوان شود.
کورتیزول (هورمون استرس): افزایش مزمن آن، به‌ویژه در اختلالاتی مثل سندروم کوشینگ، استخوان‌ها را ضعیف می‌کند.
هورمون رشد (GH): کاهش آن در سنین بالا باعث کاهش تراکم استخوان و ضعف عضلات می‌شود.
ویتامین D (به‌عنوان پیش‌هورمون): در جذب کلسیم و فسفر نقش اساسی دارد.
چه زمانی باید نگران کاهش هورمون‌ها باشیم؟
علائم کاهش تستوسترون و استروژن در مردان شامل موارد زیر است:
کاهش میل جنسی و انرژی
کاهش توده عضلانی
افزایش چربی شکمی
درد مفاصل یا استخوان
شکستگی‌های مکرر یا بدون دلیل خاص
اگر چنین علائمی دارید، انجام آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون‌ها و تراکم استخوان (DEXA Scan) توصیه می‌شود.
چگونه از کاهش تراکم استخوان ناشی از مشکلات هورمونی پیشگیری کنیم؟
ورزش منظم (خصوصاً تمرینات مقاومتی مثل وزنه‌برداری)
تغذیه غنی از کلسیم و ویتامین D
مدیریت استرس و خواب کافی
درمان اختلالات هورمونی با نظارت پزشک متخصص
ترک سیگار و کاهش مصرف الکل
در برخی موارد، پزشک ممکن است درمان جایگزین تستوسترون (TRT) را تجویز کند، ولی این کار تنها باید با نظارت کامل و بررسی مزایا و معایب انجام شود.
سلامت استخوان مردان به‌طور مستقیم با وضعیت هورمونی آن‌ها در ارتباط است. تستوسترون و حتی استروژن، نقش‌های کلیدی در حفظ تراکم استخوان ایفا می‌کنند. با بالا رفتن سن، کاهش طبیعی این هورمون‌ها می‌تواند زمینه‌ساز پوکی استخوان شود؛ اما با آگاهی، پیشگیری و مراقبت مناسب، می‌توان از این تهدید خاموش جلوگیری کرد.
لینک کوتاه : https://kbmd.ir/?p=5663
