گزارش BMD و نکات مهم در ارزیابی و تحلیل به روش DXA

گزارش BMD باید دقت شود که خطاهایی مانند اشتباه در اطلاعات دموگرافیک، وضعیت نامناسب قرارگیری بیمار، یا تحلیل نادرست اسکن رخ ندهد. این اشتباهات به‌ویژه در بیماران مبتلا به استئوآرتریت شدید یا افرادی که سابقه جراحی ستون مهره‌های کمری (مثل لامینکتومی) دارند، شایع‌تر است و می‌تواند تصمیم‌گیری بالینی را دچار خطا کند گزارش BMD نقش مهمی در تمام آن ها دارد.

همچنین بیماری‌هایی مانند اسکولیوز، اسپوندیلوآرتروپاتی‌ها، کلسیفیکاسیون آئورت شکمی و هموکروماتوز که در آن‌ها رسوب مواد معدنی در بافت‌ها اتفاق می‌افتد، تفسیر نتایج DXA را دشوار می‌کند.
به همین دلیل پرستار یا پزشک باید هنگام تحلیل داده‌ها، این موارد را در نظر بگیرد.

مشخصات دموگرافیک

• در ابتدا باید مشخصات دموگرافیک بیمار از جمله نام، سن، جنس و نژاد با دقت ثبت شود، زیرا این داده‌ها برای محاسبه دقیق Z-score و T-score استفاده می‌شوند.
• قد و وزن بیمار نیز باید در هر ارزیابی ثبت شود تا امکان مقایسه با نتایج قبلی وجود داشته باشد.
• کاهش قد ممکن است نشانه شکستگی فشاری و کاهش وزن می‌تواند علامتی از بیماری‌های زمینه‌ای پاتولوژیک باشد.

نکات مهم در تفسیر تراکم استخوان ناحیه لامبار (L1-L4)

برای دستیابی به نتایج دقیق در اسکن ناحیه لامبار (کمر) رعایت چند نکته ضروری است:

• مهره‌ها باید دقیقاً در مرکز محدوده اسکن قرار گیرند.
• بیمار باید صاف و بدون چرخش روی تخت بخوابد تا زوائد خاری مهره‌ها در امتداد خط وسط بدن قرار بگیرند.
• اسکن باید از بالاترین مهره متصل به دنده‌ها (معمولاً T12) تا لبه لگن (در حد بین L4 و L5) را شامل شود.
• در تحلیل تصویر باید اطمینان حاصل شود که مرز مهره‌ها کاملاً از هم تفکیک شده‌اند.
• مهره‌هایی که دچار شکستگی، تغییرات دژنراتیو یا آرتیفکت هستند، باید از تحلیل حذف شوند.
• دانسیته و اندازه مهره‌ها از L1 تا L4 باید به‌صورت تدریجی افزایش یابد. (در برخی موارد تراکم L3 از L4 بیشتر است.)
• در صورت مشاهده تفاوت معنی‌دار در BMD میان مهره‌ها، باید علت بررسی شود.
• T-score مهره‌ها نباید بیش از یک انحراف معیار با یکدیگر اختلاف داشته باشند.
• (در لگن این قانون متفاوت است، زیرا اختلاف بیش از یک انحراف معیار بین بخش‌های مختلف لگن ممکن است ناشی از تفاوت در میزان از دست دادن استخوان در نواحی متراکم و اسفنجی باشد.)
• در گزارش نهایی باید T-score و Z-score هر مهره به‌طور جداگانه بررسی شود.
• انتخاب تنها یک مهره با کمترین BMD برای نتیجه‌گیری اشتباه است، زیرا این کار احتمال تشخیص بیش‌ازحد پوکی استخوان را افزایش می‌دهد.
• در مواردی که شکستگی مهره‌ها مشاهده می‌شود، باید از رادیوگرافی ساده برای بررسی دقیق‌تر کمک گرفت.
• همچنین لازم است به موقعیت دنده آخر نسبت به مهره‌های کمری، تعداد مهره‌ها و وجود هرگونه تغییر تصویری غیرعادی در اطراف آن‌ها توجه شود.
• در حدود ۲٪ از بیماران ممکن است شش مهره کمری وجود داشته باشد یا دنده آخر به مهره T12 یا L1 متصل باشد.

نکات مهم در تفسیر تراکم استخوان ناحیه فمور

• سطح انتهایی ران باید صاف باشد.
• در تصویر اسکن، استابولوم باید به‌طور واضح همراه با بخشی از تنه فمور در زیر تروکانتر و کل تروکانتر بزرگ دیده شود.
• بیمار باید چرخش داخلی محدودی داشته باشد تا تروکانتر کوچک در تصویر دیده نشود یا فقط بخش کوچکی از آن مشخص باشد.
• در هنگام انجام اسکن، ناحیه گردن فمور نباید شامل ایسکیوم یا بخش‌هایی از تروکانتر بزرگ شود.
• کل هیپ (Total Hip) در ارزیابی تراکم استخوان شامل گردن فمور، تروکانتر، ناحیه اینترتروکانتریک و قسمتی از تنه فمور است.

نکته: این دقت در زاویه و موقعیت قرارگیری باعث می‌شود نتایج تراکم استخوان (BMD) واقعی‌تر و قابل اعتمادتر باشند.

منبع: کتاب راهنمای جامع بالینی پوکی استخوان، فصل سیزدهم (ضمایم)، صفحات 70-71
این مطلب صرفاً جهت افزایش آگاهی است و جایگزین مشاوره تخصصی پزشکی نمی‌باشد.

لینک کوتاه : https://kbmd.ir/?p=5850 کپی لینک